Arteritis de Takayasu
![]() Imatge angiogràfica obliqua anterior esquerra que mostra zones d'estenosi en diversos grans vasos (sobretot a les artèries subclàvies), corresponent a una arteritis de Takayasu ![]() | |
Tipus | síndrome, malaltia glomerular secundària, vasculitis predominantment de vasos grans, vasculitis, malaltia arterial i malaltia (individual) ![]() |
---|---|
Epònim | Mikito Takayasu (en) ![]() ![]() |
Especialitat | immunologia i reumatologia ![]() |
Clínica-tractament | |
Medicació | |
Classificació | |
CIM-11 | 4A44.1 ![]() |
CIM-10 | M31.4 |
CIM-9 | 446.7 |
Recursos externs | |
OMIM | 207600 |
DiseasesDB | 12879 |
MedlinePlus | 001250 |
eMedicine | med/2232 ped/1956 neuro/361 radio/51 |
MeSH | D013625 ![]() |
Orphanet | 3287 ![]() |
UMLS CUI | C0035615, C0039263 i C0003490 ![]() |
DOID | DOID:2508 ![]() |
L'arteritis de Takayasu (AT), també anomenada síndrome de l'arc aòrtic és una vasculitis granulomatosa crònica poc freqüent que afecta a grans i mitjans vasos,[1] fonamentalment a l'artèria aorta i les seves branques principals.[2] La primera descripció de la malaltia fou feta l'any 1908 per l'oftalmòleg japonés Mikito Takayasu, qui va estudiar una pacient amb una sèrie d'anomalies vasculars retinianes.[3] Sol afectar a individus d'uns 40 anys, predominantment dones (80-90 per cent dels casos), tot i que es veu algunes vegades en nens[4] o gent gran[5] i és més freqüent en persones asiàtiques. Té una incidència global de 1-2 casos/milió d'habitants.[6] La dislipèmia augmenta el risc d'aparició d'aneurismes en els malalts amb AT.[7] Diversos estudis indiquen que hi ha una associació entre l'AT i el desenvolupament accelerat de plaques ateroescleròtiques,[8] en especial quan és un procés de llarga durada i la ràtio triglicèrids/lipoproteïnes d'alta densitat és elevada.[9]
L'AT pot originar greus complicacions gestacionals,[10] tant en la mare (preeclàmpsia,[11] regurgitació aòrtica, ruptura d'un aneurisma, hipertensió pulmonar[12] o hemorràgia cerebral) com en el fetus (avortament,[13] mort intrauterina, part preterme, restricció del creixement intrauterí o baix pes al néixer).[14] Si bé els recents avenços en la identificació precoç i les estratègies terapèutiques de les ATs d'inici infantil han aconseguit una disminució dels seus índexs de morbiditat i mortalitat, encara tenen un pronòstic pobre.[15]
L'any 2022, els nous criteris classificatoris internacionals de l'AT van ser validats pel Col·legi Americà de Reumatologia i l'Aliança Europea d'Associacions de Reumatologia.[16]
Clínica[modifica]
Fase inicial[modifica]
Trobem clínica sistèmica i/o focal.
- Astènia.
- Dolor a la zona de l'artèria afectada.[17]
- Mal de cap intens i persistent.[18]
- Mal d'esquena.[19]
- Febre.[20]
- Amaurosi.[21]
- Afàsia.[22]
Fase oclusiva[modifica]
La clínica dependrà de l'artèria ocluïda o estenòtica:
- Artèria subclàvia:[23] claudicació de les extremitats superiors, fenomen de Raynaud, inusualment gangrena dels dits de la mà.[24]
- Artèria caròtide: cervicàlgia, tos persistent,[25] trastorns oculars,[26] síncope convulsiva,[27] ictus.[28]
- Aorta abdominal: dolor abdominal,[29] pèrdua de pes, nàusees, vòmits.[30]
- Artèria pulmonar: dolor toràcic, dispnea d'esforç,[31] hipertensió arterial pulmonar,[32] de vegades hemoptisi.[33]
- Artèria renal: hipertensió arterial,[34] estenosi del vas,[35] insuficiència renal.[36]
- Artèria coronària: infart agut de miocardi,[37] angina de pit,[38] oclusió total de l'orifici d'origen (ostium) d'una coronària[39] o estretor de la llum de l'ostium de més d'una,[40] mort sobtada d'origen cardíac.[41]
Diagnòstic[modifica]
Se sol diagnosticar per examen físic i proves d'imatge mèdica, emprant avui dia en la diagnosi i control d'aquesta malaltia preferentment les de naturalesa no invasiva.[42]
Exploració física[modifica]
- Absència o asimetria de polsos radials.[43]
- Bufs a les artèries afectades.
- Diferència entre les pressions sanguínies braquials.[44]
- Rares vegades, acropàquia unilateral.[45]
Laboratori[modifica]
- Leucocitosi.
- Anèmia normocítica.[46]
- Elevació de la velocitat de sedimentació globular (VSG).
- Elevació de la proteïna C reactiva.
- Elevació de la pentraxina-3 (una proteïna que regula la immunitat innata).[47]
Proves d'imatge[modifica]
- Arteriografia: mostra aneurismes, estenosis o oclusions arterials amb presència de circulació col·lateral, però no les lesions de la paret dels vasos. És una tècnica invasiva i no exempta de riscos.[48]
- Ecocardiografia: permet avaluar la rigidesa i/o la dilatació de l'arc aòrtic, les lesions de les artèries pulmonars o els danys cardíacs presents en l'AT.[49]
- Imatge per ressonància magnètica/Angiografia per ressonància magnètica: és útil per estimar precoçment i sense l'ús de radiació ionitzant o d'injeccions de contrast iodat, l'extensió i gravetat de l'AT en nens.[50]
- TEP/TC: té gran sensibilitat i especificitat en la diagnosi de l'AT amb afectació d'un segment aòrtic de curta longitud.[51]
Tractament[modifica]
Corticoides i metotrexat o leflunomida (un altre fàrmac immunosupressor).[52] L'administració de tocilizumab ha demostrat ser una eina terapèutica eficaç en casos d'AT refractària als medicaments habituals[53] i fins i tot pot aconseguir una remissió de la malaltia més segura i ràpida que l'obtinguda amb l'ús d'aquests.[54] L'infliximab és un fàrmac que evita o redueix l'ús de corticoides en l'AT d'inici infantil, facilitant així el normal desenvolupament dels nens.[55] Cirurgia de revascularització quan la inflamació està controlada.[56]
Referències[modifica]
- ↑ Keser, G; Aksu, K; Direskeneli, H «Takayasu arteritis: an update» (en anglès). Turk J Med Sc, 2018 Ag 16; 48 (4), pp: 681-697. DOI: 10.3906/sag-1804-136. ISSN: 1303-6165. PMID: 30114347 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Villa-Forte, A «Arteritis de Takayasu» (en castellà). Manual MSD (Versión profesional). Merck Sharp & Dohme Corp, 2022; Jun (rev), pàgs: 6 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Terao, C «History of Takayasu arteritis and Dr. Mikito Takayasu» (en anglès). Int J Rheum Dis, 2014 Nov; 17 (8), pp: 931-935. DOI: 10.1111/1756-185X.12576. ISSN: 1756-185X. PMID: 25643731 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Abrawi, S; Fouillet-Desjonqueres, M; David, L; Barral, X; et al «Takayasu arteritis in children» (en anglès). Pediatr Rheumatol Online J, 2008 Set 28; 6, pp: 17. DOI: 10.1186/1546-0096-6-17. PMC: 2567964. PMID: 18822174 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Valle Merino, LV; Beltrán Echeverría, H; Taline Santos, G; Mercado Saleme, JE; Caldas, MJ; et al «Arteritis de Takayasu en adultos mayores: a propósito de un caso» (en castellà). Rev Arg Med, 2021; 9 (2), pp: 105-109. ISSN: 2618-4311 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Watts, RA; Hatemi, G; Burns, JC; Mohammad, AJ «Global epidemiology of vasculitis» (en anglès). Nat Rev Rheumatol, 2022 Gen; 18 (1), pp: 22-34. DOI: 10.1038/s41584-021-00718-8. PMC: 8633913. PMID: 34853411 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Pan, L; Du, J; Chen, D; Zhao, Y; Guo, X; Qi, G; et al «Takayasu Arteritis with Dyslipidemia Increases Risk of Aneurysm» (en anglès). Sci Rep, 2019 Oct 1; 9 (1), pp: 14083. DOI: 10.1038/s41598-019-50527-z. PMC: 6773689. PMID: 31575993 [Consulta: 9 desembre 2022].
- ↑ Seyahi, E; Ugurlu, S; Cumali, R; Balci, H; Seyahi, N; et al «Atherosclerosis in Takayasu arteritis» (en anglès). Ann Rheum Dis, 2006 Set; 65 (9), pp: 1202-1207. DOI: 10.1136/ard.2005.047498. PMC: 1798281. PMID: 16439439 [Consulta: 26 gener 2023].
- ↑ Du, J; Ren, Y; Liu, J; Li, T; Zhang, Y; Yang, S; Kang, T; et al «Association of Prolonged Disease Duration and TG/HDL-C Ratio in Accelerating Atherosclerosis in Patients with Takayasu's Arteritis» (en anglès). Clin Appl Thromb Hemost, 2022 Gen-Des; 28, pp: 1-8. DOI: 10.1177/10760296221121297. PMC: 9393669. PMID: 35979594 [Consulta: 26 gener 2023].
- ↑ Comarmond, C; Mirault, T; Biard, L; Nizard, J; Lambert, M; Wechsler, B; et al «Takayasu Arteritis and Pregnancy» (en anglès). Arthritis Rheumatol, 2015 Des; 67 (12), pp: 3262-3269. DOI: 10.1002/art.39335. ISSN: 2326-5205. PMID: 26315109 [Consulta: 2 gener 2023].
- ↑ Madhva Prasad, S; Puri, J; Gupta, AS «Takayasu Arteritis Presenting With Severe Preeclampsia and Intrauterine Fetal Demise» (en anglès). JPGO, 2015; 3 (4), pp: 1-3. ISSN: 2348-5442 [Consulta: 26 desembre 2022].
- ↑ Permadi, W; Setiawan, D; Aziz, MA; Yanuarman, S; et al «Successful Management of Takayasu's Arteritis with Pulmonary Hypertension in Pregnancy: A Rare Case» (en anglès). Open J Obstet Gynecol, 2019 Ag; 9 (8), pp: 1151-1160. DOI: 10.4236/ojog.2019.98111. ISSN: 2160-8806 [Consulta: 2 gener 2023].
- ↑ Gupta, S; Chhabra, P; Gupta, N; Aggarwal, P «Recurrent first-trimester abortion in a young female: Rare presentation of Takayasu arteritis» (en anglès). J Family Med Prim Care, 2016 Jul-Set; 5 (3), pp: 719-721. DOI: 10.4103/2249-4863.197291. PMC: 5290795. PMID: 28217618 [Consulta: 26 desembre 2022].
- ↑ Velásquez Giraldo, I; Torres Saavedra, FA; Muñoz Vahos, CH; Jaramillo Arroyave, D; et al «Desenlaces obstétricos en pacientes con arteritis de Takayasu: serie de casos» (en castellà). Rev Colomb Reumatol, 2021 Jul-Set; 28 (3), pp: 213-217. DOI: 10.1016/j.rcreu.2020.04.003. ISSN: 2027-9000 [Consulta: 21 desembre 2022].
- ↑ Aeschlimann, FA; Twilt, M; Yeung, RSM «Childhood-onset Takayasu Arteritis» (en anglès). Eur J Rheumatol, 2020 Feb; 7 (Supl 1), pp: S58-S66. DOI: 10.5152/eurjrheum.2019.19195. ISSN: 2148-4279. PMID: 35929861 [Consulta: 25 gener 2023].
- ↑ Grayson, PC; Ponte, C; Suppiah, R; Robson, JC; Bates Gribbons, K; Judge, A; Craven, A; Khalid, S; et al «2022 American College of Rheumatology/EULAR classification criteria for Takayasu arteritis» (en anglès). Ann Rheum Dis, 2022 Des; 81 (12), pp: 1654-1660. DOI: 10.1136/ard-2022-223482. ISSN: 1468-2060. PMID: 36351705 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Zeina, AR; Slobodin, G; Barmeir, E «Takayasu's Arteritis as a Cause of Carotidynia: Clinical and Imaging Features» (en anglès). Isr Med Assoc J, 2008 Feb; 10 (2), pp: 158-159. ISSN: 1565-1088. PMID: 18432036 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Barasa, L; Salyani, A; Bika, J; Otieno, F; Sokhi, D «Takayasu arteritis: A rare cause of chronic headache» (en anglès). Clin Case Rep, 2021 Set 21; 9 (9), pp: e04860. DOI: 10.1002/ccr3.4860. PMC: 8455962. PMID: 34584719 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Azhar, H; Rizvi, SAH; Siddiqui, AA; Siddiqui, FQ «Back Pain: A Rare Presentation of Takayasu Arteritis» (en anglès). Cureus, 2019 Feb 7; 11 (2), pp: e4028. DOI: 10.7759/cureus.4028. PMC: 6453620. PMID: 31007986 [Consulta: 26 desembre 2022].
- ↑ Parvaneh, VJ; Jari, M; Rahmani, K; Azma, R; Shiari, R «Five-day fever: The main presentation of childhood-onset Takayasu arteritis» (en anglès). Clin Case Rep, 2020 Jul 15; 8 (12), pp: 2361-2365. DOI: 10.1002/ccr3.3148. PMC: 7752334. PMID: 33363741 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Wu, SY; Chen, CH; Cheng, CC; Fan, HC «Takayasu's Arteritis Presenting as Monocular Visual Loss» (en anglès). Pediatr Neonatol, 2015 Des; 56 (6), pp: 435-438. DOI: 10.1016/j.pedneo.2015.04.007. ISSN: 2212-1692. PMID: 26141481 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Rana, DS; Batra, A; Anand, I; Patel, S; Gupta, P «Takayasu's arteritis - aphasia as an initial presentation» (en anglès). Neuroimmunol Neuroinflammation, 2016 Ag 31; 3 (8), pp: 192-195. DOI: 10.20517/2347-8659.2015.52. ISSN: 2347-8659 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Rahimi, O; Geiger, Z «Anatomy, Thorax, Subclavian Arteries» (en anglès). StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing LLC, 2022 Jul 25; NBK539736 (rev), pàgs: 10. PMID: 30969558 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Roy, MK; Datta, J; Lahiri, D; Agarwal, R; Mukhopadhyay, S; et al «Digital Gangrene an Unusual Presentation of Takayasu's Arteritis» (en anglès). N Am J Med Sci, 2015 Feb; 7 (2), pp: 70-72. DOI: 10.4103/1947-2714.152082. PMC: 4358052. PMID: 25789252 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Hoshina, Y; Kojima, J; Li, Y; Hirota, Y; et al «Linear Neck Pain and Prolonged Cough Caused by Takayasu Arteritis» (en anglès). Cureus, 2022 Jul 25; 14 (7), pp: e27227. DOI: 10.7759/cureus.27227. PMC: 9400458. PMID: 36035029 [Consulta: 8 gener 2023].
- ↑ Herath, MMTB; Pahalagamage, SP; Withana, D; Senanayake, S «Complete ophthalmoplegia, complete ptosis and dilated pupil due to internal carotid artery dissection: as the first manifestation of Takayasu arteritis» (en anglès). BMC Cardiovasc Disord, 2017 Jul 25; 17 (1), pp: 201. DOI: 10.1186/s12872-017-0638-7. PMC: 5526230. PMID: 28743241 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Pallangyo, P; Misidai, N; Hemed, NR; Swai, HJ; Mkojera, Z; Bhalia, S; et al «Takayasu Arteritis Mistaken for Epilepsy: A Case Presenting With Convulsive Syncope» (en anglès). J Med Cases, 2020 Feb; 11 (2), pp: 37-40. DOI: 10.14740/jmc3424. PMC: 8383632. PMID: 34434357 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Oura, K; Taguchi, K; Oura, MY; Itabashi, R; Maeda, T «Takayasu's Arteritis with a Thrombosed Aneurysm on the Common Carotid Artery Causing Ischemic Stroke» (en anglès). Intern Med, 2022 Feb 1; 61 (3), pp: 425-428. DOI: 10.2169/internalmedicine.7735-21. PMC: 8866794. PMID: 34334567 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Zamani, F; Shakeri, R; Modiramani, O; Malekzadeh, R «Abdominal pain as presentation of Takayasu's arteritis in an adolescent male patient» (en anglès). MedGenMed, 2006 Mar 16; 8 (1), pp: 69. ISSN: 1531-0132. PMC: 1682001. PMID: 16915199 [Consulta: 21 gener 2022].
- ↑ Jan, R; Zahid, S; Owais, SM; Khan, F; Awan, ZA «Total Occlusion of Abdominal Aorta in Takayasu Arteritis» (en anglès). Cureus, 2019 Jul 1; 11 (7), pp: e5058. DOI: 10.7759/cureus.5058. PMC: 6721881. PMID: 31516770 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Neidhart, B; Kosek, R; Bachmann, LM; Stey, C «Exertional dyspnea as initial manifestation of Takayasu's arteritis--a case report and literature review» (en anglès). BMC Pulm Med, 2001; 1, pp: 3. DOI: 10.1186/1471-2466-1-3. PMC: 64544. PMID: 11801196 [Consulta: 10 desembre 2022].
- ↑ Suda, T; Zoshima, T; Ito, K; Mizushima, I; Kawano, M «Successful Early Immunosuppressive Therapy for Pulmonary Arterial Hypertension Due to Takayasu arteritis: Two Case Reports and a Review of Similar Case Reports in the English Literature» (en anglès). Intern Med, 2022 Jun 1; 61 (11), pp: 1767-1774. DOI: 10.2169/internalmedicine.8095-21. PMC: 9259310. PMID: 34776481 [Consulta: 10 desembre 2022].
- ↑ de Moraes Carvalho da Silva, M; Souza Rodrigues, R; Marchiori, E «Takayasu's arteritis with pulmonary artery involvement» (en anglès). J Bras Pneumol, 2022; 48 (5), pp: e20220266. DOI: 10.36416/1806-3756/e20220266. ISSN: 1806-3756 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Raja, A; Afridi, SM; Wang, W; Kumar, R; et al «Secondary Hypertension Due to Underlying Takayasu Arteritis» (en anglès). Cureus, 2022 Ag 22; 14 (8), pp: e28263. DOI: 10.7759/cureus.28263. PMC: 9498934. PMID: 36158424 [Consulta: 21 gener 2023].
- ↑ Virmani, M; Ortega, L; Salman, L; Vachharajani, T; et al «Takayasu’s Arteritis: An Uncommon Cause of Renal Artery Stenosis and Therapeutic Considerations» (en anglès). Open Urol Nephrol J, 2013 Feb 8; 6, pp: 14-19. DOI: 10.2174/1874303X01306010014. ISSN: 1874-303X [Consulta: 15 gener 2023].
- ↑ Li Cavoli, G; Mulè, G; Vallone, MG; Caputo, F «Takayasu's disease effects on the kidneys: current perspectives» (en anglès). Int J Nephrol Renovasc Dis, 2018 Ag 15; 11, pp: 225-233. DOI: 10.2147/IJNRD.S146355. PMC: 6101009. PMID: 30147353 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Wilson, L; Chandran, A; Fudge, JC; Moguillansky, D; et al «Takayasu's arteritis presenting as acute myocardial infarction: case series and review of literature» (en anglès). Cardiol Young, 2021 Nov; 31 (11), pp: 1866-1869. DOI: 10.1017/S1047951121001700. ISSN: 1467-1107. PMID: 34016208 [Consulta: 10 desembre 2022].
- ↑ Versini, M; Tiosano, S; Sharif, K; Mahroum, N; Watad, A; Comaneshter, D; et al «Association between Takayasu arteritis and ischemic heart disease: a cohort study» (en anglès). Mediterr J Rheumatol, 2019 Set 30; 30 (3), pp: 171-176. DOI: 10.31138/mjr.30.3.171. PMC: 7045855. PMID: 32185361 [Consulta: 15 desembre 2022].
- ↑ Kandoria, A; Kandoria, M; Ganju, N; Mahajan, K «Takayasu arteritis presenting with total occlusion of the left main coronary artery ostium: an extremely rare occurrence» (en anglès). BMJ Case Rep, 2016 Abr 15; 2016, pp: 1-5. DOI: 10.1136/bcr-2016-214531. PMC: 4840767. PMID: 27084916 [Consulta: 10 desembre 2022].
- ↑ Park, JS; Lee, HC; Lee, S; Kim, SP; Kim, YD; et al «Takayasu's Arteritis Involving the Ostia of Three Large Coronary Arteries» (en anglès). Korean Circ J, 2009 Des; 39 (12), pp: 551-555. DOI: 10.4070/kcj.2009.39.12.551. PMC: 2801465. PMID: 20049143 [Consulta: 15 desembre 2022].
- ↑ Aguilera, B; Argente, T «Arteritis de Takayasu de la Coronaria Izquierda. Presentación de un caso que debuta con muerte súbita» (en castellà). Cuad Med Forense, 2000; 20, pp: 25-29. ISSN: 1988-611X [Consulta: 10 desembre 2022].
- ↑ Andrews, J; Al-Nahhas, A; Pennell, DJ; Hossain, MS; Davies, KA; et al «Non-invasive imaging in the diagnosis and management of Takayasu's arteritis» (en anglès). Ann Rheum Dis, 2004 Ag;63 (8), pp: 995-1000. DOI: 10.1136/ard.2003.015701. PMC: 1755083. PMID: 15249328 [Consulta: 14 gener 2023].
- ↑ Zimmer, S; Nickenig, G «Pulselessness in the upper extremities: Takayasu arteritis» (en anglès). J Am Coll Cardiol, 2009 Ag 11; 54 (7), pp: 660. DOI: 10.1016/j.jacc.2009.02.085. ISSN: 1558-3597. PMID: 19660698 [Consulta: 8 gener 2023].
- ↑ Sadurska, E; Jawniak, R; Majewski, M; Czekajska-Chehab, E «Takayasu arteritis as a cause of arterial hypertension. Case report and literature review» (en anglès). Eur J Pediatr, 2012 Maig; 171 (5), pp: 863-869. DOI: 10.1007/s00431-012-1674-z. PMC: 3327834. PMID: 22290282 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Gunasekera, SN; Madurapperuma, C; Weerasooriya, N; Karunathilake, H; Jayanaga, A «A rare presentation of Takayasu's arteritis- unilateral finger clubbing - case report» (en anglès). BCM Rheumatol, 2020 Des 10; 4 (1), pp: 66. DOI: 10.1186/s41927-020-00166-z. PMC: 7727161. PMID: 33298181 [Consulta: 16 desembre 2022].
- ↑ Zhang, Y; Zhang, D; Qu, Y; Fan, P; Liu, YX; Zhang, HM; et al «Anemia in patients with Takayasu arteritis: prevalence, clinical features, and treatment» (en anglès). J Geriatr Cardiol, 2019 Set; 16 (9), pp: 689-694. DOI: 10.11909/j.issn.1671-5411.2019.09.003. PMC: 6790956. PMID: 31645854 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Wen, X; Hou, R; Xu, K; Han, Y; Hu, J; et al «Pentraxin 3 is more accurate than C-reactive protein for Takayasu arteritis activity assessment: A systematic review and meta-analysis» (en anglès). PLoS One, 2021 Feb 2; 16 (2), pp: e0245612. DOI: 10.1371/journal.pone.0245612. PMC: 7853471. PMID: 33529185 [Consulta: 24 gener 2023].
- ↑ Soria Villén, A «Arteritis de Takayasu: revisión del diagnóstico mediante la imagen y de los criterios diagnósticos -Treball de Fi de Grau-» (en castellà). Departamento de Pediatría, Radiología y Medicina Física, Área de Radiología y Medicina Física. Facultad de Medicina, Universidad de Zaragoza, 2016; Nov, págs: 24 [Consulta: 25 gener 2023].
- ↑ Patel, A; Velamakanni, SM; Parikh, RM; Pandya, S; Patel, T «The Role of Echocardiography in Evaluation of Takayasu's Arteritis: A Report of Two Cases» (en anglès). Cureus, 2021 Maig 28; 13 (5), pp: e15286. DOI: 10.7759/cureus.15286. PMC: 8237925. PMID: 34221751 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Gaballah, M; Goldfisher, R; Amodio, JB «The Utility of MRI in the Diagnosis of Takayasu Arteritis» (en anglès). Case Rep Pediatr, 2017 Oct 8; 2017, pp: 7976165. DOI: 10.1155/2017/7976165. PMC: 5651111. PMID: 29119033 [Consulta: 9 desembre 2022].
- ↑ Pastor Martínez, R; Gallardo Padilla, M; Peña González, LP; Gómez Grande, A; de Inocencio Arocena, J «Utilidad de la PET/TAC en el diagnóstico de la arteritis de Takayasu de segmento corto» (en castellà). An Pediatr, 2019 Jul; 91 (1), pp: 55-57. DOI: 10.1016/j.anpedi.2018.09.007. ISSN: 2341-2879. PMID: 30981641 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Wu, C; Sun, Y; Cui, X; Wu, S; Ma, L; Chen, H; Yan, Y; et al «Effectiveness and safety of methotrexate versus leflunomide in 12-month treatment for Takayasu arteritis» (en anglès). Ther Adv Chronic Dis, 2020 Nov 29; 11, pp: 2040622320975233. DOI: 10.1177/2040622320975233. PMC: 7705767. PMID: 33294149 [Consulta: 6 desembre 2022].
- ↑ Li, H; Shuai, Z «Efficacy of tocilizumab for refractory Takayasu arteritis: a retrospective study and literature review» (en anglès). Heart Vessels, 2022 Maig; 37 (5), pp: 884-894. DOI: 10.1007/s00380-021-01981-1. PMC: 986741. PMID: 34750666 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Liao, H; Du, J; Li, T; Pan, L «Tocilizumab for faster and safer remission of Takayasu's arteritis» (en anglès). Ther Adv Chronic Dis, 2022 Oct 27; 13, pp: 20406223221131715. DOI: 10.1177/20406223221131715. PMC: 9618741. PMID: 36324988 [Consulta: 8 desembre 2022].
- ↑ Kang, M; Lai, J; Zhang, D; Xu, Y; et al «Clinical observations on infliximab treatment of infantile onset Takayasu arteritis» (en anglès). Pediatr Rheumatol Online J, 2022 Ag 4; 20 (1), pp: 61. DOI: 10.1186/s12969-022-00708-4. PMC: 9351063. PMID: 35927694 [Consulta: 11 desembre 2022].
- ↑ Jung, JH; Lee, YH; Song, GG; Jeong, HS; et al «Endovascular Versus Open Surgical Intervention in Patients with Takayasu's Arteritis: A Meta-analysis» (en anglès). Eur J Vasc Endovasc Surg, 2018 Jun; 55 (6), pp: 888-899. DOI: 10.1016/j.ejvs.2018.02.030. ISSN: 1532-2165. PMID: 29622513 [Consulta: 6 desembre 2022].
Bibliografia[modifica]
- Labarca Solar, Cristián. Enfermedad de Takayasu: avances en fisiopatología, diagnóstico y tratamiento (en castellà). Rev Chil Reumatol, 2015; 31 (2), pp: 53-60. ISSN 0718-6754 [Consulta: 6 desembre 2022].
- Kang, Kai; Sun, Yue; Li, Yi Ling; Chang, Bing. Pathogenesis of liver injury in Takayasu arteritis: advanced understanding leads to new horizons (en anglès). J Int Med Res, 2020 Des; 48 (12), pp: 1-12. PMID: 33275473. DOI 10.1177/0300060520972222 [Consulta: 24 gener 2023].
- Yuqing, Miao; Shang, Gao; Qing, Gao; Jiyang, Wang; et al. Transcriptome profiling of abdominal aortic tissues reveals alterations in mRNAs of Takayasu arteritis (en anglès). Front Genet, 2022 Nov 16; 13, pp: 1036233. PMID: 36468014. DOI 10.3389/fgene.2022.1036233 [Consulta: 8 desembre 2022].
- Misra, Durga Prasanna; Rathore, Upendra; Mishra, Prabhaker; Singh, Kritika; et al. Comparison of Presentation and Prognosis of Takayasu Arteritis with or without Stroke or Transient Ischemic Attack-A Retrospective Cohort Study (en anglès). Life (Basel), 2022 Nov 16; 12 (11), pp: 1904. PMID: 36431038. DOI 10.3390/life12111904 [Consulta: 11 desembre 2022].
- Joseph, George; Thomson, Viji S.; Attumalil, Thomas V.; Mathen, Pratheesh G.; et al Outcomes of Percutaneous Intervention in Patients With Takayasu Arteritis (en anglès). J Am Coll Cardiol, 2023 Gen 3; 81 (1), pp: 49-64. PMID: 36599610. DOI 10.1016/j.jacc.2022.10.024 [Consulta: 15 gener 2023].
Enllaços externs[modifica]
- Takayasu Arteritis Francis, J. 2022 Mar (en anglès)
- Arteritis de Takayasu Medical & Gabeents. 2022 Ag (en castellà)