Vés al contingut

Cirsium

De la Viquipèdia, l'enciclopèdia lliure
Infotaula d'ésser viuCirsium Modifica el valor a Wikidata

lloba-carda Modifica el valor a Wikidata
Taxonomia
SuperregneEukaryota
RegnePlantae
OrdreAsterales
FamíliaAsteraceae
SubfamíliaCarduoideae
GènereCirsium Modifica el valor a Wikidata
Mill., 1754
Cirsium canum
Borinot sobre una flor de Cirsium
Cirsium pyrenaicum tallats per cuinar

Cirsium és un gènere de plantes angiospermes de la família de les asteràcies (Asteraceae). Són plantes natives d'Europa, Àsia, Amèrica del nord, Amèrica Central fins a Colòmbia i el nord d'Àfrica.[1]

Algunes espècies d'origen europeu que han estat introduïdes a d'altres zones, s'hi es condiseren males herbes, és el cas de Cirsium arvense i Cirsium vulgare als Estats Units.[2]

Descripció

[modifica]

Són plantes herbàcies biennals o perennes amb tiges erectes amb espines o sense, sovint amb una arrel mestra i una roseta basal. Les fulles són pinnatisectes, de vegades enteres, amb el marge denticulat o profundament lobat, habitualment espinoses i les caulinars es disposen de manera alterna. Les flors es troben agrupades en capítols, l'involucre té diverses fileres de bràctees imbricades, espinoses, mucronades o acuminades. Les flors acostumen a ser hermafrodites, amb una corol·la tubular amb cinc lòbuls, habitualment de color porpra, de vegades blanca. El fruit és un aqueni amb papus plomós.[3][4][5]

Taxonomia

[modifica]

Aquest gènere va ser publicat per primer cop l'any 1754 al primer volum de la quarta edició de l'obra The Gardeners Dictionary del botànic escocès Philip Miller (1691-1771).[6][7]

Etimologia

[modifica]

La paraula Cirsium prové del grec antic kirsion que vol dir "card".[8]

Espècies

[modifica]

Dins del gènere Cirsium es reconeixen les 489 espècies següents:[1]

Híbrids

[modifica]

S'han descrit els següents híbrids naturals:[1]

  • Cirsium × abetonense E.Michálk. & Bureš
  • Cirsium × affine Tausch
  • Cirsium × alpestre Nägeli
  • Cirsium × ambiguum All.
  • Cirsium × aschersonii Čelak.
  • Cirsium × ausserdorferi Hausm. ex Treuinf.
  • Cirsium × benacense Treuinf.
  • Cirsium × bifrons Arv.-Touv.
  • Cirsium × bipontinum F.W.Schultz
  • Cirsium × boulayi E.G.Camus
  • Cirsium × bourgaeanum Willk.
  • Cirsium × braun-blanquetianum Lawalrée
  • Cirsium × breunium Goller & Huter
  • Cirsium × breviscapum Eichenf.
  • Cirsium × burgalense Elias & Sennen
  • Cirsium × candolleanum Nägeli
  • Cirsium × carinthiacum Flieschm.
  • Cirsium × celakovskyanum K.Knaf
  • Cirsium × chatenieri Legrand ex H.J.Coste
  • Cirsium × ciliatiforme Petr.
  • Cirsium × connexum Kitam.
  • Cirsium × csepeliense Borbás
  • Cirsium × dominii M.Schulze
  • Cirsium × eliasii Sennen & Pau
  • Cirsium × erisithaliforme Preissm.
  • Cirsium × erucagineum (Lam.) DC.
  • Cirsium × erzincanicum Yıldız, Dirmenci & Arabacı
  • Cirsium × fabium Porta ex Kern.
  • Cirsium × forsteri (Sm.) Loudon
  • Cirsium × freyerianum W.D.J.Koch
  • Cirsium × glabrifolium (C.Winkl.) Petr.
  • Cirsium × grandiflorum Kitt.
  • Cirsium × grossheimii Petr.
  • Cirsium × heerianum Nägeli
  • Cirsium × heuseri Uechtr.
  • Cirsium × hybridum W.D.J.Koch ex DC.
  • Cirsium × iburiense Kitam.
  • Cirsium × ispolatovii Iljin ex Tzvelev
  • Cirsium × juratzkae Reichardt
  • Cirsium × kelkitense Yıldız, Arabacı & Dirmenci
  • Cirsium × kirschlegeri Sch.Bip.
  • Cirsium × kornhuberi Heimerl
  • Cirsium × kozlovskyi Petr.
  • Cirsium × lachenalii (C.C.Gmel.) W.D.J.Koch
  • Cirsium × lanseriae Murr
  • Cirsium × linkianum M.Loehr
  • Cirsium × lojkae Sommier & Levier
  • Cirsium × martini L.C.Lamb.
  • Cirsium × mazanderanicum Petr.
  • Cirsium × medium All.
  • Cirsium × meratii P.Fourn.
  • Cirsium × mirabile Kitam.
  • Cirsium × misawaense Nakai ex Kitam.
  • Cirsium × moravicum Petr.
  • Cirsium × muellneri Beck
  • Cirsium × murrianum Khek
  • Cirsium × nevadense Willk.
  • Cirsium × nezaketiae Yıldız, Dirmenci & Arabacı
  • Cirsium × norrisii C.Bicknell
  • Cirsium × ochroleucum All.
  • Cirsium × patens Kitam.
  • Cirsium × perplexissimum Kitam.
  • Cirsium × petrakii Kozl. & Woronow ex Grossh.
  • Cirsium × pilosum Kitam.
  • Cirsium × praealpinum Beck
  • Cirsium × prativagum Petr.
  • Cirsium × przybylskii Eichenf.
  • Cirsium × pskemense Lazkov
  • Cirsium × purpureum All.
  • Cirsium × reichardtii Jurotzka
  • Cirsium × reichenbachianum M.Loehr
  • Cirsium × rigens Wallr.
  • Cirsium × sabaudum M.Loehr
  • Cirsium × sagrense E.Michálk. & Bureš
  • Cirsium × scopolii Khek
  • Cirsium × semidecurrens DC.
  • Cirsium × sennenii Rouy
  • Cirsium × siegertii Sch.Bip. ex Reichardt
  • Cirsium × silesiacum Sch.Bip.
  • Cirsium × soroksarense Wagner
  • Cirsium × stoderianum Dürrnb.
  • Cirsium × stroblii Hayek
  • Cirsium × subalpinum Gaudin
  • Cirsium × subspinuligerum Peterm.
  • Cirsium × succinctum Ledeb.
  • Cirsium × sudae E.Michálk. & Bureš
  • Cirsium × sugimotoi Kitam.
  • Cirsium × suspiciosum Beck
  • Cirsium × tataricum (L.) DC.
  • Cirsium × thomasii Nägeli
  • Cirsium × trifurcum Petr.
  • Cirsium × vancouverense R.J.Moore & Frankton
  • Cirsium × wankelii Reichardt
  • Cirsium × wettsteinii Petr.
  • Cirsium × wiedermannii Khek
  • Cirsium × winklerianum Čelak.
  • Cirsium × woodwardii (H.C.Watson) Nyman
  • Cirsium × woronowii Petr.
  • Cirsium × xenogenum Petr.

Usos

[modifica]

Algunes espècies són comestibles i són utilitzades com a aliment en algunes zones, les tiges dels capítols florals de Cirsium eriophorum es fan servir bullits com a verdura; les poncelles de Cirsium oligophyllum es fan servir fregides o en amanides, les tiges dels capítols florals de Cirsium palustre es mengen en amanides o cuites com a verdura i en el cas de Cirsium vulgare es fan servir tant els capítols joves com les tiges dels capítols florals.[9] D'altres es cultiven com a planta ornamental a certs tipus de jardí[2]

Referències

[modifica]
  1. 1,0 1,1 1,2 «Cirsium Mill.» (en anglès). Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens. Kew. [Consulta: 12 gener 2025].
  2. 2,0 2,1 «Cirsium» (en anglès). North Carolina Extension Gardener Plant Toolbox. North Carolina State University. [Consulta: 14 gener 2025].
  3. Sell i Murrell, 2005, p. 75.
  4. Schaefer i Anderberg, Baldwin, Bayer et alii, 2007, p. 132.
  5. Tutin et alii, 1976, p. 232.
  6. «Cirsium Mill.» (en anglès). International Plant Names Index, The Royal Botanic Gardens, Kew, Harvard University Herbaria & Libraries and Australian National Botanic Gardens. [Consulta: 12 gener 2025].
  7. Miller, 1754, CIRSIUM.
  8. Gledhill, 2008, p. 109.
  9. Lim, 2014, p. 27.

Bibliografia

[modifica]

Enllaços externs

[modifica]